Sluis Hemrik
Van links naar rechts (van de vier bedienden zijn de namen niet bekend):
Aukje Jans vdS (1879), Pier Ebbinge (1872), Wytze A. Jans vdS (1886), Engbert Piers vdS (1857), Alle S. Jans vdS (1883), Johan W.E. Ebbinge (1870), Herman Ebbinge (1874), Hermina S. vdS (1872), Jan Buisman Ebbinge (1843), Lambertus Ebbinge (1886), Suardus Ebbinge (1875), Jan Piers vdS (1851), Janke vdS-vdS (1852), Hermina vdS-P (1820), Pier Jans vdS (1877), Theda Ebbinge-vdS (1849), Klasina Froukje vdS-vdS (1848), Geeske H. Jans vdS (1880) en Suardus Piers vdS (1843)
|
4.3.3.1 GEESKE PIERS 17-10-1843 Hemrik - 9-2-1880 Kortezwaag x Jan Buisman Ebbinge, arts, Opsterland 3-12-1869 31-5-1843 Oldelamer - 25-1-1907 Kortezwaag zv Johan Wilhelm Everhard Ebbinge en Lamberdina Wilhelmina ten Wolde |
Uit dit huwelijk: 1. Johan Wilhelm Everhard (1870-1948) x Maria van Groos 2. Pier (1872-1936) x Catharina Maria Blijdenstein 3. Herman (1874-1900) 4. Suardus (1875-1950) x Cornelia Ankersmit
Jan Buisman Ebbinge vestigde zich als arts in het kleine Kortezwaag, omdat om concurrentieredenen vestiging in Gorredijk niet werd toegestaan. Hij hertrouwde met zijn schoonzuster Tjitske Piers.
Geeske Piers van der Sluis en Jan Buisman Ebbinge
|
4.3.3.2 SUARDUS PIERS, koopman te Hemrik 27-6-1846 Hemrik - 27-7-1892 Hemrik x Janke Jans van der Sluis, Opsterland 28-7-1871 22-7-1848 Wijnjeterp - 3-11-1914 Groningen dv Jan Wytzes vdS en Doetje Jacobs Velde 1. Hermina 26-6-1872 Hemrik - 15-10-1895 Hemrik |
Pier Jans van der Sluis, van wie twee dagboeken zijn overgebleven, schrijft opmerkelijk genoeg zelden of nooit over zijn kinderen. De dagboeken van zijn broer Alle Jans van der Sluis leveren wat dat betreft meer op. Daaruit komt duidelijk naar voren dat Suardus, de oudste zoon van Pier Jans, was voorbestemd om de opvolger te worden in het veenbedrijf van de familie. Al op zijn 18e vergezelt hij zijn vader en zijn oom Alle Jans op lange voetreizen langs projecten als de Reiderwolderpolder en de diverse veengebieden. Vaak spreken ze 's avonds de zakelijke transacties nog eens door. Neef Wobbe is degene met wie Suardus het meest op pad gaat. Soms bezoeken ze boelgoeden en verkopingen, of nemen ze bestekken op. Toch lijkt het hart van Suardus vooral bij de paarden te liggen. Geen wonder, want zijn vader Pier is een vooraanstaand fokker van Friese paarden. Suardus bezoekt, vaak weer samen met Wobbe, diverse harddraverijen in Friesland en daarbuiten. Ook maakt hij graag diverse ritten met de koets van en naar de familie in Appelscha.
In 1871 trouwt Suardus met zijn achternicht Janke van der Sluis, de oudste dochter van Jan Wytzes van der Sluis, een jaar later wordt dochter Hermina geboren. Enkele jaren later blijkt het bergafwaarts te gaan met Suardus. Zijn naam komt vaak voor in de notariële archieven, niet alleen als koper of verkoper, maar ook als schuldeiser of schuldenaar. Ook na de grote erfenis van zijn vader, waarbij hij o.a. de veenderij te Hoornsterzwaag verkreeg, raakte hij niet uit de problemen. Vanaf ca. 1880 verschijnen de initialen S.P.v.d.S. geregeld in kranten. Uit berichten uit de regio Opsterland blijkt dat hij niet alleen een probleem heeft met alcohol, maar ook met autoriteiten. Zo mishandelt hij enkele keren een veldwachter, soms krijgt hij zelf op zijn falie. Over hem gaan ook talloze sterke verhalen de ronde, zoals het volgende: De 'blaaspoepen' (Beierse muzikanten) zouden op uitnodiging van de Van der Sluizen komen spelen op het Hemriker feest. Suardus ging met de wagen naar het station van Heerenveen, echter niet om hen af te halen zoals was afgesproken, maar hij stuurde hen terug met veel meer geld dan zij in Hemrik zouden hebben verdiend.
Het huwelijk van Suardus en Janke was door alle besognes niet gelukkig.
Na de dood van Suardus, in 1892, is een inventaris van de bezittingen van Suardus en Janke opgemaakt. Ze waren gehuwd in algemene gemeenschap van goederen, en Janke is voogdes over dochter Hermina, Engbert Piers is toeziend voogd. Haar schoonvader Jan Piers waardeert als deskundige de erfenis. Met betrekking tot een aantal percelen verklaart aangeefster Janke dat haar niet bekend is of deze percelen al of niet tot de erfenis behoren. De waarde van de roerende goederen bedroeg fl. 1850, en de levende have bestond uit drie melke koeien, 2 stieren, 3 kalveren, 1 varken, 2 schapen, een merrie met veulen en twee hengsten. Aan de passieve zijde van de boekhouding staan onder meer een schuld aan de moeder van Suardus, Hermina Posthuma van fl. 53.345 en fl. 4000 voor vier jaar huur. De overige schulden bedragen fl. 3132. Verder valt aan de inventaris af te leiden dat Janke een winkel had. Ze doet bij de Arrondissementsrechtbank in Heerenveen echter afstand van de gemeenschap, ze heeft blijkbaar geen zin om voor de schulden op te draaien. Dat betekende wel dat ze jaren later ook geen rechten kon laten gelden op de grote erfenis van haar schoonmoeder. De schoonfamilie heeft ook geen blijk gegeven van consideratie voor haar situatie.
Dochter Hermina overleed op 23-jarige leeftijd aan tbc. Ze was verloofd met Doeke Steenhuizen, rijksontvanger der belastingen in Buitenpost. Hij ontfermde zich daarna over haar moeder, zie daarvoor de pagina van Janke Jans.
Hermina en haar verloofde Doeke Steenhuizen
|
4.3.3.4 TJITSKE PIERS 6-7-1849 Hemrik - 6-9-1893 Kortezwaag x Jan Buisman Ebbinge, arts, Opsterland 17-7-1885 31-5-1843 Oldelamer - 25-1-1907 Kortezwaag zv Johan Wilhelm Everhard Ebbinge en Lamberdina Wilhelmina ten Wolde |
Uit dit huwelijk: 1. Lambertus Bernard Philip (1886) x Aaltje Jacoba Posthuma 2. Jan Buisman (1889-1953) x Jikke Zuster Posthuma 3. Lamberdina Hermina Theda (1890) x Willem Stephaan Couwenburg
Tjitske (Theda) Piers van der Sluis en Jan Buisman Ebbinge
|
4.3.3.5 JAN PIERS, koopman te Hemrik 30-3-1851 Hemrik - 14-9-1908 Apeldoorn x Klasina Froukje van der Sluis, Opsterland 9-7-1876 18-1-1852 Appelscha - 28-3-1892 Hemrik dv Alle Wytzes vdS en Akke Aukes Wartena x Aafje Vis, Zaandam 20-4-1893 18-6-1863 Zaandam - 26-3-1895 Hemrik dv Jan Vis en Neeltje Noom uit het eerste huwelijk: 1. Pier 13-6-1877 Hemrik 2. Aukje 29-4-1879 Hemrik - 25-1-1888 Hemrik 3. Geeske Hermina 26-8-1880 Hemrik 4. Alle Sytze 20-11-1883 Hemrik 5. Wytze Alles 2-3-1886 Hemrik 6. Engbert Piers 14-9-1888 Hemrik |
Net als zijn vader hield Jan Piers zich bezig met de landbouwexploitatie van de eerder afgegraven hoogveengronden. Hij werd al op jonge leeftijd ingezet, want zijn oom Alle Jans vermeldt in zijn dagboek dat Jan al op 16-jarige leeftijd als koetsier fungeert bij tochten van Hemrik naar Appelscha. Ook de paardenfokkerij en de paardenrennen hadden zijn grote belangstelling: kort na de eeuwwisseling nam zoon Engbert volgens familieverhalen zelfs deel aan wedstrijden in Parijs en Berlijn.
Nadat broer Engbert Piers was overleden werd het koelbassin achter de fabriek omgebouwd tot een zwembad. De graafwerkzaamheden werden uitgevoerd in het kader van de werkverschaffing. De grond werd beschikbaar gesteld door de weduwe van Engbert, Saapke Posthuma. Met behulp van de koelers van de fabriek werd het water voortdurend ververst.
Bij het naderen van de grote landbouwcrisis in de jaren '80 ging Jan Piers per zeilschip naar Amerika om daar de mogelijkheden te verkennen. Hij keerde enthousiast terug, maar de Hemriker plichten hielden hem verder thuis. In 1908 emigreerden zijn 3 zoons naar de Verenigde Staten, alleen Alle Sytze keerde uiteindelijk naar Nederland terug.
Klasina Froukje, de eerste vrouw van Jan Piers, overleed al op 39-jarige leeftijd, haar man bleef achter met vijf jonge kinderen. Een jaar na haar dood trouwde hij met Aafje Vis. In de huwelijksakte staat dan als beroep van Jan vermeld ‘fabrikant’. Aafje Vis overleed al na twee jaar. In de Leeuwarder Courant verscheen een advertentie voor een hulp in de huishouding, toen nog een ‘meid’ genoemd.
Op 20 april 1909, een half jaar na de dood van Jan Piers, werd boelgoed gehouden van zijn bezittingen. Verkocht werden: 32 koeien (gemiddelde prijs f 157,-), 5 hokkelingen (gem. prijs f 87,-), 7 stieren (gem. f 98,-), 6 koekalveren en 18 paarden (gem. f 345,-) Verder: een Franse buggy met leren kap, een Utrechtse jachtwagen, drie boerenwagens, een koekenwagen, een Friese krompanelen sjees, twee sulky’s, twee arrensleden, twee aardkarren, een kettingegge, een stelploeg, een schoffelploeg, een ondergrond ploeg, een maaimachine, een hooihark, een hooilep en een hooischudder.
Op de foto vlnr: Alle Sytze, Wytze, Geeske Hermina, Aafje Geziena Posthuma, Albertus Somer (kind), Herman Somer, Jan Piers.
|
4.3.3.6 ENGBERT PIERS, landeigenaar te Hemrik 30-11-1857 Hemrik - 1-3-1934 Hemrik x Aafje Geziena Posthuma, Groningen 28-6-1901 1-5-1871 Oosterwolde - 12-2-1917 Hemrik dv Suardus Engberts Posthuma en Eelkjen Ernstes Dijk x Saapke Jobs Posthuma, Opsterland 22-2-1921 22-9-1877 Gorredijk - 22-2-1950 Gorredijk dv Job Engberts Posthuma en Anna Feddes van Dam uit het eerste huwelijk: 1. Hermina 26-5-1902 Hemrik |
Voordat Engbert Piers in 1877 de zaken van zijn vader overnam na diens vrij plotselinge dood, bezocht hij de handelshogeschool in Osnabrück. Drie van zijn vier broers overleden jong en broer Jan Piers had geen opvolger. Na zijn schooltijd in Duitsland werd Engbert dus belast met het beheer over alle boerderijen, landerijen en huizen die zijn tak van de familie bezat.
Engbert Piers trouwde tweemaal met een dochter van een volle neef Posthuma. Uit het eerste huwelijk met Aafje Geziena, hij was toen al 41 jaar, werd een dochter geboren: Hermina, genoemd naar grootmoeder Hermina Suardus’ Posthuma. Aafje was ziekelijk, en overleed toen Hermina nog maar 15 jaar was. Zes jaar na haar dood trouwde Engbert met haar nicht Saapke Posthuma. De trouwfoto van Engbert Piers en Aafje Gezina biedt een interessante wie-is-wie-puzzel:
Zittend vlnr: Eelkjen Dijk x Suardus Engberts Posthuma (zoon 432), Hermina Suardus' Posthuma (x 433), Jan Piers van der Sluis (4335)
Zittend voor: Fokje Wobbes van der Sluis (43133), Rensje H. Suardus' Posthuma (de overgrootmoeder van prinses Laurentien)
Bij zijn eerste huwelijk heeft hij aan de Binnenwei in Hemrik de grote 'villa' laten bouwen (nu het Koetshuis).
Engbert Piers werd niet, zoals de andere Van der Sluizen van zijn tak, aangesproken met 'koopman', maar met 'mijnheer'. Hij heeft erg veel voor het dorp Hemrik betekend. Als iemand uit het dorp naar het ziekenhuis in Heerenveen moest worden gebracht, bracht de koetsier de patiënt er met de reiskoets heen. Ook was hij een van de oprichters van de korfbalclub WWMD, stond gratis speelterreinen af en liet een ijsbaan aanleggen. In november 1884 werd het oude schoolgebouw in het dorp verkocht aan den heer E.P. v.d. Sluis, voor f 178, zullende vervolgens gebruikt worden tot catechisatiegebouw en bibliotheek.
Bovendien stelde hij zich garant voor de eventuele nadelige saldi van diverse Hemriker verenigingen, zoals blijkt uit een dagboekaantekening van zijn zwager Hendrik Feddes van Dam uit Gorredijk van 9 augustus 1925: Feest te Hemrik. Mijn gast en ik zijn er ook geweest. Te weinig publiek. Het wordt een strop zegt E. van der Sluis. Mooi weer. Af en toe nam Engbert samen met een aantal heren uit Gorredijk deel aan jachtpartijen in de omgeving. Bovengenoemde Hendrik Feddes van Dam noteert op 9 november 1929 in zijn dagboek:
Jagtpartij te Hemrik. Door zeven jagers geschoten: 18 hazen 29 konijnen 2 fazanten en 2 houtsnippen. Twee reeën gezien, geen schot erop. Ik heb nog 5 hazen en 3 konijnen geschoten. A. v.d. Sluis schoot bij ongeluk de mooije hond van J. v.d. Sluis morsdood. Hij zag de hond aan voor een konijn. Zeer jammer. Bijzonder mooi helder weer. (Helaas is niet precies duidelijk wie J. en A. van der Sluis waren - PvdS)
In 1937 verschijnt Engbert voor de laatste maal in het dagboek van Hendrik F. van Dam:
1 maart - Heden heb ik bericht ontvangen dat E.v.d.Sluis overleden is oud 76 jaar. De Hemrik zal hem missen. Goed weer.
5 maart - Hebben we E.v.d. Sluis bijgezet in de grafkelder. Er was zeer veel belangstelling. Goed weer.
De paardenfokkerij had eveneens de belangstelling van Engbert Piers. Hij stichtte daartoe een stoeterij bij zijn villa, waarin hij zo'n 25 stamboekpaarden hield. In een bijgebouw stonden diverse soorten wagens, o.a. een hele grote ouderwetse reiskoets. Zodra er iemand uit het dorp naar het ziekenhuis in Heerenveen gebracht moest worden, bracht de koetsier de patiënt er met deze koets heen.
Landbouwtentoonstelling HEERENVEEN 1908
4 Paarden van den Heer E. v. d. Sluis Pz., HEMRIK